Tiếp theo là thời điểm của chiếc mũ đen. Những kinh nghiệm tích luỹ được khiến anh ta có một khả năng trực giác mách bảo anh ta những vụ làm ăn nào mang lại thành công và những vụ làm ăn nào không nên làm. Bởi rốt cuộc, nếu mọi người không có sự nhiệt tình với ý tưởng, thì cho dù ý tưởng đó có tốt đến đâu, nó cũng khó có thể thành công.
Và tư duy mới lạ chính là một cách nhận thức theo hướng cố gắng làm thay đổi những khuôn mẫu tư duy sẵn có. Kiểu tư duy đồng thuận có nghĩa là tại bất kỳ thời điểm nào, mọi người đều nhìn vấn đề theo cùng một hướng. Và dựa theo Chiếc mũ trắng tư duy, ngay cả khi có hai luồng thông tin trái ngược nhau được nêu ra, tranh luận cũng sẽ không nổ ra.
Những thông tin thể hiện dưới dạng tình cảm như vật sẽ được chấp nhận, dù nó được thể hiện qua những cảm xúc thuần tuý, hoặc những linh cảm. Cách nghĩ như vậy thường phát huy hiệu quả kém hoặc chẳng có hiệu quả gì. Nếu chủ đề chỉ có một và nó là một vấn đề thuộc về tình cảm thì khởi đầu chương trình chúng ta nên sử dụng mũ tư duy màu đỏ.
Một bác sỹ đang chẩn đoán cho một đứa trẻ bị nổi mẩn ngứa trên da. Khi chúng ta có được một trong những ý tưởng đó và đem ra thảo luận, chúng ta sẽ thấy vấn đề được xem xét một cách toàn diện hơn, ngay cả khi chúng ta xem xét theo lối đánh giá chiếc mũ vàng hay lối đánh giá chiếc mũ đen. Phần lớn những gì mà mọi người cho là sự thật đơn giản chỉ là một nhận định sáng suốt hoặc là niềm tin mang tính cá nhân.
Tuy nhiên, bạn sẽ mất đi sự nhạy cảm đó nếu cùng lúc bạn xem xét sự việc theo nhiều hướng. Điều đó có nghĩa là trước tiên chúng ta phải đưa ra những sự kiện và số liệu chính xác. Chúng ta sử dụng một ý tưởng để xem xem nó sẽ mang lại cho chúng ta điều gì, dẫn chúng ta tới đâu, và làm cho chúng ta tiến về phía trước.
Theo cách này, lối tư duy chiếc mũ xanh làm cho sự sáng tạo trở thành một phần của hệ thống tư duy, chứ không phải là một lối tư duy quá cao siêu. … Tờ báo đối thủ cạnh tranh với chúng ta đã tăng giá. Nó cho phép bộ não chúng ta tối đa hoá sự nhạy cảm theo từng hướng, trong từng thời điểm.
Chúng ta có thể tìm kiếm những mặt ích lợi. Chiếc mũ vàng tư duy liên quan đến sự hoạt động và liên quan tới việc làm cho mọi việc xảy ra. Đó có thể là những phán đoán được đưa ra dựa trên những sự việc đã từng xảy ra hoặc những cảm giác dựa trên những yếu tố chưa biết.
…Khi lạm phát xảy ra, mọi người có khuynh hướng tiết kiệm tiền. Anh được đề nghị sử dụng sự tiến triển chứ không phải sự xét đoán. Trước hết, chúng ta phải sử dụng chiếc mũ đỏ để đưa ra những xúc cảm chính đáng.
Bổng lộc cũng không hơn. Giờ chúng ta hãy dành chút thời gian để sử dụng chiếc mũ đen. Nếu tất cả những con thiên nga chúng ta nhìn thấy từ trước đến nay đều có bộ lông màu trắng, liệu chúng ta có thế đưa ra kết luận: "Tất cả các con thiên nga đều có bộ lông trắng!" Chúng ta có thể, và đã làm như vậy.
Chúng ta chỉ chặt lọc những điều căn bản từ tảng đá bước và sử dụng những điều căn bản đó. Nếu chúng ta làm theo lối tư duy của bản đồ tư duy, chúng ta cần có cấu trúc. Lý do đầu tiên đó chính là do từ sáng tạo có nghĩa quá rộng và mơ hồ, như tôi đã nêu trong phần chiếc mũ vàng.